Po pierwsze specjalizacja. Cykl mini poradnika dla początkujących tłumaczy.

Praca tłumacza wymaga nieustannego rozwoju, w codzienny grafik należy wpisać czas na zgłębianie wiedzy dotyczącej dziedzin, które ze względu na specjalizację pozostają w obszarze zainteresowania danego tłumacza.  

Dziedzina tłumaczeń pisemnych zdecydowanie wymaga specjalizowania się w wybranych kilku obszarach tematycznych. Z pewnością dobry, wykształcony i ciekawy świata tłumacz jest w stanie przeciętnie poruszać się w 3 - 5 obszarach tematycznych tłumaczeń. Natomiast informację, że tłumacz jest w stanie przetłumaczyć każdy tekst można interpretować tylko w jeden sposób. Tłumacz, który tak siebie przedstawia, jest osobą absolutnie początkującą i jeszcze zupełnie nie zdaje sobie sprawy z realiów zawodowych oraz odpowiedzialności, którą może ponieść na skutek wadliwego tłumaczenia dokumentu.

Zgubna pewność siebie

Bardzo doświadczonego tłumacza również może cechować zbyt wysoki poziom pewności siebie, który może okazać się zgubny. Nawet w przypadku braku zleceń nie warto rzucać się bezmyślnie na głęboką wodę przyjmując tłumaczenie z dziedziny, o której tłumacz nie ma zielonego pojęcia. Co prawda, może się zdarzyć, że tekst zostanie przyjęty bez zastrzeżeń przez klienta. Nie oznacza to w żadnym przypadku, że tłumaczenie zostało wykonane poprawnie. Brak zastrzeżeń ze strony klienta równie dobrze może oznaczać, że po prostu nie zapoznał się jeszcze z treścią przetłumaczonego dokumentu, co wbrew pozorom często się zdarza. Brak reklamacji może również oznaczać, że klient nawet świadomy niedoskonałości tłumaczenia nie dba o to z różnych względów, co także czasem ma miejsce. Wystarczy wpisać w przeglądarkę internetową ‘karta charakterystyki produktu’ i wczytać się dokładnie w kilka dokumentów, które pojawią się wynikach. Klienci, którzy zlecili takie tłumaczenia prawdopodobnie zlecili tłumaczenie dokumentacji tylko i wyłącznie zmuszeni do tego przez stosowne regulacje prawne. Fakt, że wadliwie przetłumaczone dokumenty umieścili na stronach internetowych tylko potęguje wrażenie, że nikt odpowiedzialny ze strony takich przedsiębiorstw nie wczytał się w treść takich dokumentów uznając prawdopodobnie ich istnienie za niepotrzebny wymóg formalny. 

Tajwańskie wynalazki 

Równie dobrze można sobie wyobrazić, że tłumacz otrzymuje od firmy X, importera tajwańskich centrów obróbczych CNC instrukcję obsługi takiego urządzenia. Równie łatwo można sobie wyobrazić, że instrukcję na język angielski z języka tajwańskiego tłumaczył tajwański student mało zainteresowany jakością swojej pracy. W takiej sytuacji przyjęcie do tłumaczenia tekstu z języka angielskiego na język polski bez dogłębnej znajomości charakterystyki i sposobu działania takich urządzeń jest zadaniem karkołomnym i deprymującym. Jeżeli instrukcja nie jest opatrzona licznymi rysunkami wyjaśniającymi wątpliwą jakość tekstu zadanie jest niewykonalne, a tłumacz podejmujący się takiego zadania bardzo ryzykuje swoją reputacją, a nawet w skrajnym przypadku, zdrowiem i życiem ludzi, którzy będą później korzystać z instrukcji jego autorstwa.

Jest światełko w tunelu

Co jednak ma począć początkujący tłumacz, który do tej pory niewiele miał wspólnego z tłumaczeniami pisemnymi? Na pewno w pierwszej kolejności winien zrobić rachunek sumienia odnośnie tego, na czym się zna. Jeżeli potencjalny tłumacz interesuje się ekonomią i światem finansów, a nawet posiada kilka akcji w swoim portfelu inwestycyjnym, na pewno stanowi to podstawę do tego, by zmierzyć się z tekstem w podobnej tematyce. Jeżeli osoba, która chce podjąć się tłumaczeń pisemnych jest z zamiłowania sanitariuszem, bierze udział w praktycznych szkoleniach dotyczących ratowania życia i zdrowia ludzkiego i rozwija się w tym temacie, nic nie stoi na przeszkodzie, by spróbowała zmierzyć z prostymi tekstami o tematyce medycznej. Podstawą jest w tym momencie poosiadanie ogólnej, ale głębszej od przeciętnej wiedzy z danej dziedziny. 

Wujek Google jest poręczny, ale ciocią gardzić nieładnie 

Innym pomocnym czynnikiem jest znajomość z osobami biegłymi w dziedzinie, w której tłumacz chce wykonać tłumaczenie. Jeżeli ojciec tłumacza jest inżynierem zajmującym się budową maszyn i wyraża chęć odbywania regularnych konsultacji, tłumacz może pokusić się o tłumaczenie instrukcji przenośnika taśmowego. Jeżeli ciotka jest doświadczoną kadrową, połączenie wiedzy językowej początkującego tłumacza z wiedzą cioci może dać efekt w postaci zupełnie poprawnego tłumaczenia z zakresu human resources. Oczywiście pod warunkiem, że wielogodzinna obecność cioci nie doprowadzi tłumacza wcześniej do rozstroju żołądka. 

Sprzężenie umiejętności językowych tłumacza z wiedzą praktyka jest nieocenione.

W wyżej opisany sposób można powoli i ostrożnie budować podstawy merytorycznej i językowej wiedzy tłumacza. Porywanie się z przysłowiową motyką na księżyc nikomu nie służy. Zwłaszcza w przypadku pierwszego kontaktu z nowym klientem, jakość wykonanej pracy ma kluczowe znaczenie. Należy dołożyć wszelkich starań, aby zbudować wrażenie osoby kompetentnej, solidnej i słownej. Potencjalna reklamacja w przypadku jednego z pierwszych zleceń od nowego klienta praktycznie eliminuje go z grona trudno pozyskanych klientów.

Fajrant koledzy

Z powyższych rozważań wynika, że tłumacz powinien być osobą wykształconą, nastawioną na nieustanny rozwój i ciekawą świata. Osoby, które preferują w ramach relaksu balowanie z przyjaciółmi do samego rana, oglądanie licznych kryminałów w telewizji czy wielogodzinne spacery z czworonogiem nie będą dobrymi tłumaczami. Dociekliwość, nieustanne czytanie, pogłębianie wiedzy - tego procesu nie da się zamknąć w ustawowych ośmiu godzinach dniówki. Chociaż dobra znajomość języka jest podstawą zawodu tłumacza, jest jedynie warunkiem koniecznym ale bynajmniej nie wystarczającym.

Na skutek otwarcia granic Unii Europejskiej blisko dwa miliony ludzi wyjechało w poszukiwaniu pracy do Wielkiej Brytanii oraz innych krajów. Powracające z emigracji tłumy cechuje całkiem przyzwoita znajomość języka. Na tej podstawie część tych osób wpada na pomysł, że zajmie się tłumaczeniem tekstów, uważając swoją znajomość języka za zupełnie wystarczającą. Nie wnoszę zastrzeżeń co do wiedzy językowej części tych osób, ale z powyższych rozważań można wysunąć wniosek, że nawet wieloletni pobyt za granicą nie stanowi wystarczającej podstawy do podjęcia pracy w zawodzie tłumacza pisemnego.

Każdy profesjonalny tłumacz pisemny zdaje sobie sprawę ze swoich niedoskonałości na polu wybranych dziedzin oraz wagi znajomości tematu, którego dotyczy dane tłumaczenie. Konsekwentnie, tłumacze specjalizują się w wybranych kilku dziedzinach i odmawiają wykonywania tłumaczeń z innych dziedzin. 

Wiedza w pigułce 

Podsumowując - nieustanne i regularne pogłębianie wiedzy z dziedziny tłumaczeń, w których tłumacz się specjalizuje jest nieodzownym elementem pracy. Początkujący tłumacz winien szczególnie uważnie dobierać dziedziny tłumaczeń, których się podejmie. Dobrym pomysłem jest współpraca z ludźmi, którzy posiadają odpowiednią wiedzę w danej dziedzinie i zgadzają się na częste konsultacje w tym zakresie. Ponad wszystko należy mieć świadomość, że wadliwie wykonane tłumaczenie może skutkować w skrajnym przypadku nawet zagrożeniem życia ludzkiego a autor tłumaczenia może ponieść tego pełne konsekwencje.