Częstokroć wiedza z danej dziedziny okazuje się być dla tłumacza ważniejsza od tekstu źródłowego. Na pierwszy rzut oka może się to wydawać absurdalne, ale specjaliści w danej dziedzinie są w stanie przetłumaczyć dokument, ponieważ po prostu wiedzą, co powinno znaleźć się w danego typu dokumencie, niekoniecznie opierając się tylko i wyłącznie na faktycznej treści dokumentu.
Malowanie ściany ‘od dołu’ jest łatwiejsze od malowania ‘do góry’
Duża część biur tłumaczeń różnicuje stawki w zależności od kierunku tłumaczenia tj. od tego, czy tłumacz ma wykonać zadanie tłumaczeniowe z języka ojczystego na język obcy czy odwrotnie. Biura oferują niższą stawkę za tłumaczenie wykonywane z języka obcego na język ojczysty wychodząc z założenia, że wykonanie takiego tłumaczenia jest łatwiejsze. Czy jednak w przypadku tłumaczy języka angielskiego takie podejście jest uzasadnione?
Native speaker ze słonecznej Italii
Język angielski cierpi na poważną internacjonalizację. Tłumacz języka niemieckiego generalnie tłumaczy teksty pisane przez osoby, których ojczystym językiem jest język niemiecki. Podobna sytuacja dotyczy (oczywiście, ponownie generalizuję) tłumaczy języka francuskiego czy greckiego. Natomiast tłumacze tłumaczący z języka angielskiego codziennie muszą się mierzyć z tekstami napisanymi przez ludzi najróżniejszej narodowości, którzy utworzyli anglojęzyczny dokument przeznaczony do przetłumaczenia na język polski. Osoby, który spędzają wakacje w ciepłych europejskich krajach mogą być przekonane, że spora część ich mieszkańców świetnie włada językiem angielskim. Z kolei tłumacze języka angielskiego, którzy zetknęli się z dziełami włoskich czy hiszpańskich kolegów uważają, że przedwczesna siwizna to efekt ‘uwłoszczenia’ i ‘uzorrowienia’ języka angielskiego. Nietrudno zauważyć, że w takim przypadku tłumacz języka angielskiego najczęściej ma do czynienia z tzw. tłumaczeniem wtórnym. Tłumaczenia wtórne są o tyle kłopotliwe, że już tekst źródłowy, którym dysponuje tłumacz, może być obarczony błędami, zarówno merytorycznymi jak i językowymi. W opisywanej sytuacji trudno uznać kombinację tłumaczeniową angielski – polski za mniej uciążliwą i mniej pracochłonną niż kombinację odwrotną.
A dziad wiedział, nie powiedział, a to było tak…
Osoba zlecająca tekst do tłumaczenia nie zawsze zna źródło jego pochodzenia. Niemniej jednak, zakładając, że taka osoba posiada wiedzę o źródle pochodzenia i kiepskiej jakości tekstu źródłowego nie można zakładać, że tłumacz otrzyma w związku z tym jakąkolwiek taryfę ulgową odnośnie jakości finalnej pracy. Część klientów, nie znając realiów pracy tłumacza pisemnego wychodzi z założenia, że dobry tłumacz jest ‘cudotwórcą’ i poradzi sobie ze wszystkim. Z praktyki zawodowej mogę przytoczyć sytuację, gdy do tłumaczenia otrzymałem raport finansowy, który z języka szwedzkiego został przetłumaczony na język angielski programem typu ‘translator’. Klient doskonale zdawał sobie z tego sprawę. Co więcej, prawdopodobnie uznając takie rozwiązanie za skuteczne, z pewnością próbował użyć translatora do przetłumaczenia tekstu angielskiego na język polski i dopiero po zapoznaniu się z wynikiem tłumaczenia zdecydował, że tłumaczenie musi powierzyć profesjonalnemu tłumaczowi. Pozycja negocjacyjna tłumacza w tym momencie jest bardzo słaba. Mimo, że klient zdawał sobie sprawę z żenującej jakości tekstu, który powierza tłumaczowi nie mogłem uznać, że klient zadowoli się obniżoną jakością pracy finalnej. Gdyby tak było, zadowoliłby się taką pracą, jaką otrzymałby przy 'współpracy' z oprogramowaniem tłumaczącym. Szczęśliwie okazało się, że moja wiedza z dziedziny finansów była na tyle szeroka, że ze strzępków logicznych informacji, które 'tułały' się po tekście zdołałem ułożyć tekst logiczny i prawdopodobnie poprawny znaczeniowo.
Welcome to India, tniemy ceny i tantiemy
Problem fatalnej jakości tłumaczeń jest bardzo szeroki. Niezrozumienie intencji autora nie wynika jedynie z faktu, że część tłumaczonych tekstów jest dziełem oprogramowania tłumaczącego. Najczęściej to jednak dzieło człowieka, któremu nie starcza wiedzy lub cierpliwości, aby solidnie przetłumaczyć dokument. W świecie biznesu cięcie kosztów jest priorytetem i ten sam problem nie omija również sektora tłumaczeń pisemnych. Jedna z francuskich sieci telekomunikacyjnych swoje centrum tłumaczeń ulokowała w Indiach, gdzie tłumacze różnych narodowości tłumaczą dokumenty z języka francuskiego na angielski, które następnie rozsyłane są po całym świecie i tłumaczone z języka angielskiego na lokalne języki. Retoryczne jest pytanie o jakość tak przygotowanego tłumaczenia. Dlatego niezmiernie istotna jest informacja na temat dziedzin, w których specjalizuje się tłumacz.
Częstokroć wiedza z danej dziedziny okazuje się być ważniejsza od tekstu źródłowego. Na pierwszy rzut oka może się to wydawać absurdalne, ale specjaliści w danej dziedzinie są w stanie przetłumaczyć dokument, ponieważ po prostu wiedzą, co powinno znaleźć się w danego typu dokumencie, niekoniecznie opierając się tylko i wyłącznie na treści dokumentu. Jako przykład może posłużyć tzw. klauzula salwatoryjna. Rzeczona klauzula to najprościej rzecz ujmując zapis w umowie, dzięki któremu strony umowy umawiają się, że w przypadku nieważności jednego z zapisów umowy pozostałe zapisy umowy pozostają ważne. Inaczej mówiąc, nieważność jednego zapisu nie powoduje nieważności pozostałych uzgodnień. Z reguły, w ramach tej klauzuli strony zastrzegają także, że zapis nieważny zostanie zastąpiony zapisem ważnym, którego treść możliwie jak najdokładniej odwzoruje intencje zastępowanego zapisu. Jest to bardzo często stosowana w umowach klauzula i chociaż w różny sposób może być zredagowana jej treść, sens i znaczenie zawsze pozostają takie same, ponieważ taka a nie inna jest jej idea. W praktyce spotykałem się przykładowo z umowami, w których zapis, zamiast nieważnego, opisany został jako nieczytelny, niepoprawny czy nieistotny. Doświadczenie zawodowe i znajomość tematyki pozwala omijać takie ‘rafy’, nawet bez potrzeby angażowania w to stron trzecich. Na powyższym przykładzie widać również, jak szybko można zweryfikować twierdzenie tłumacza o doświadczeniu w danej dziedzinie. Wystarczy, że tłumacz złapie się na taką ‘pułapkę’ nie zadając sobie trudu rozszyfrowania znaczenia ‘nieczytelnego zapisu’ a osoba znająca się na rzeczy natychmiast bezlitośnie wyłapie wpadkę.
Tłumacz nie jest psem by słynąć z wierności
Oddając tekst należy mieć na względzie, że tłumaczenie poprawne niekoniecznie jest tłumaczeniem wiernym. Przetłumaczony tekst musi być spójny i logiczny. Jeżeli tłumacz nie jest w stanie sam pojąć i zrozumieć tekstu, który zamierza oddać klientowi, jak może liczyć na to, że ten sam zrozumie klient? Szanujmy czas i inteligencję naszych klientów, a klienci będą szanowali nas. Droga do jakości nie wiedzie przez Indie.
Komentarze
Prześlij komentarz